Dla wielu obcokrajowców nauczenie się biegle władać językiem polskim kojarzy się z… mission impossible. Oczywiście nasz język będzie w skali trudności przedstawiał się inaczej np. dla osób znających inne języki słowiańskie, inaczej dla osób władających językami z grupy germańskiej czy ugrofińskiej. Zawsze jednak dla obcokrajowca będzie to spore wyzwanie, wymagające motywacji i determinacji. Czy są sposoby na to, żeby naukę języka polskiego uatrakcyjnić i sprawić, by była efektywna?

Tak naprawdę – dla chcącego nic trudnego. Nauczyciele mają swoje sposoby na to, aby nie zniechęcić do zmagań z naszą bogatą leksyką, gramatyką, wymową i ortografią już na początku przygody z językiem polskim. Warto od razu postawić na jego stronę „słuchową”.

Osłuchanie się z językiem, szczególnie w przypadku tak trudnego jak język polski – może stać się kluczową kwestią dla prowadzenia dalszej nauki, która będzie satysfakcjonująca dla ucznia.

To z kolei warunkuje konieczny poziom entuzjazmu, by podtrzymać początkowy zapał do nauki, która będzie nastręczać coraz większych trudności, w miarę wdrażania się w struktury deklinacyjne, koniugacyjne, reguły i oboczności oraz wyjątki, w które obfituje język polski, i które czynią go wyjątkowo bogatym, różnorodnym i przez to – wymagającym, jako przedmiot nauczania.

Interaktywność
Znamy wiele aktywizujących metod nauczania języków obcych, nie inaczej jest w przypadku języka polskiego. Nie będzie więc zanadto odkrywczym stwierdzenie, że jednym z najlepszych sposobów na zainicjowanie nauki jest osłuchiwanie się z językiem. W ten sposób uczymy się języka rodzinnego jako małe dzieci – okazuje się, że jest to również bardzo pomocna metoda, gdy rozpoczynamy przygodę z poznawaniem nowego języka w późniejszym wieku.

W uczeniu języka obcego warto pamiętać o tym, żeby odbywało się to w sposób jak najbardziej naturalny – dziś takie zadanie ułatwiają nauczycielowi (nawet nieprofesjonalnemu) wszelkiego rodzaju media. Doskonałym pomysłem jest zaangażowanie w proces nauki: filmów, piosenek, gier i innych materiałów multimedialnych.

Przy ich doborze warto kierować się kluczowymi zasadami – z jednej strony należy zadbać o jak najwyższą jakość językową, tak aby nasi adepci uczyli się języka literackiego i nie zapamiętywali form i zwrotów niepoprawnych. Z drugiej strony nie możemy też zapominać, że język, czy to mówiony, czy pisany, ma przede wszystkim funkcję komunikacyjną, a więc powinniśmy też zaznajamiać uczniów z językiem potocznym. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby łączyć te elementy, tym samym wprowadzając cenne urozmaicenie, dzięki któremu nasi uczniowie nie będą kojarzyć nauki jedynie ze żmudną pracą.

Z życia wzięte…
Świetnie w roli materiałów edukacyjnych sprawdzają się m.in. piosenki z nurtu poezji śpiewanej, a nawet piosenki zaangażowanej – uczniowie doceniają m.in. twórczość Marka Grechuty, Grzegorza Turnaua, czy Michała Bajora – czyli utwory liryczne i stonowane, jak i mocne, zdecydowane utwory Jacka Kaczmarskiego.

Pewnego rodzaju „odmianą”, dość, przyznajmy – charakterystyczną – są… piosenki z nurtu disco polo, czy rock polo – nie da się ukryć, że Sławomir może się okazać nie tylko świetnym showmanem, ale również zaangażować w naukę języka polskiego. Piosenki takie charakteryzują się niewyszukanym tekstem, co – w nauce języka – okazuje się cennym sprzymierzeńcem, szczególnie w fazie osłuchiwania się z nim.

Niektórzy nauczyciele nie są zwolennikami wprowadzania piosenek dla dzieci, jednak w mojej opinii – zajęcia z uwzględnieniem takich materiałów dają wszystkim wiele radości, a przy tym są efektywne – pozwalają łatwiej zapamiętywać proste słowa i zwroty.

Wprowadzanie materiałów audiowizualnych, to również doskonała okazja do zaznajomienia słuchaczy z kontekstem kulturowym – to łatwy i skuteczny sposób na zorganizowanie ciekawych zajęć. Zawsze warto pamiętać o „tu i teraz”, czyli tym, co w danym czasie wzbudza szczególne zainteresowanie. Przykład? Popularne imprezy sportowe – takie jak ostatnie Euro w piłce nożnej.

We Francji szczególną uwagę zwrócili na siebie świetnie się bawiący kibice z Polski i Irlandii. Furorę w sieci zrobił filmik, na którym utrwalono szczególną bitwę… na muzykę i taniec. Polska piosenka dla dzieci „Zielony ogórek” – adresowana z wiadomych względów do Irlandczyków… musiała się stać tematem przewodnim lekcji i trudno o lepszą pomoc w sprawnym uczeniu obcokrajowców nowych słów. „Ogórek” był na tyle popularny, że pomógł mi w uczeniu języka polskiego nie tylko Anglików, Amerykanów, ale również Francuzów.

Ciekawym pomysłem na prowadzenie zajęć językowych z osobami dorosłymi jest również angażowanie ich w wyszukiwanie… pozornych paradoksów, w które – według nich – obfituje nasz język. Takie doświadczenie może być interesujące również z punktu widzenia nauczyciela. Jako naturalni użytkownicy języka polskiego, nie zauważamy na co dzień takich niuansów. Wymiana doświadczeń z cudzoziemcami – w tym zakresie – przynosi bardzo dobry efekt edukacyjny.

Przykład? Jedno z najprostszych słówek: „no”… wypowiedziane z odpowiednim akcentem może wyrażać akceptację (czyli w mowie potocznej – „tak”) albo powątpiewanie, nie – zaprzeczenie, co dla obcokrajowców jest co najmniej dziwne. Podobnie – konsternację w języku mówionym wzbudza np. słowo „dobra”, które oznacza zarówno cechę, jak i jest używane potocznie w znaczeniu „no, dobra”… Zabawa w wyszukiwanie tego rodzaju smaczków językowych ma niesamowitą moc przyciągania angażuje uczniów, którzy jednocześnie szybko nabywają nowe umiejętności.

Nie inaczej jest również z czytaniem etykiet i nazw codziennie używanych, popularnych produktów spożywczych i przemysłowych. To dobry sposób na poznawanie nowych słów i na powtarzanie ich (trudno dziś znaleźć produkt, który nie miałby opisu w co najmniej kilku językach).

Czy zatem do nauki języka polskiego, jako obcego, potrzebujemy specjalistycznych i nie zawsze łatwych do dostania publikacji? Myślę, że niezależnie od tego, z jakich materiałów korzystamy, ucząc obcokrajowców naszego języka – warto pamiętać o tym, by w pierwszej kolejności – do niego nie zniechęcić. Zanim więc sięgniemy do podręcznika wyjaśniającego tajniki składni, ortografii i gramatyki języka polskiego, spróbujmy naszych uczniów przekonać, że poznawanie go może być inspirującą, codzienną, przygodą.

Autorka: Katarzyna Zgorzelska, w konsultacji z Małgorzatą Słomą – nauczycielką z wykształcenia i pasji, polonistką w poznańskim liceum TEB.

* * * * * R E K L A MA * * * * *

Z polskim w świat. Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego

zapraszamy do księgarni