Światowy Dzień FAS obchodzony jest 9 września. W Polsce każdego roku w szpitalach rodzi się więcej dzieci z FAS niż z zespołem Downa. Co więc powoduje, że mimo tak poważnych konsekwencji, jakie niesie ze sobą spożywanie alkoholu podczas ciąży, kobiety sięgają po alkohol?

Nie istnieje minimalna, bezpieczna dawka alkoholu, którą mogłaby spożyć kobieta w ciąży nie narażając przy tym zdrowia i życia dziecka. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS – Fetal Alcohol Syndrome) to zespół umysłowych i fizycznych zaburzeń, jakie pojawiają się u dziecka w wyniku spożywania alkoholu przez kobietę w czasie ciąży. Obejmuje on całe spektrum nieprawidłowości objawiające się m.in. ściśle określonymi drobnymi anomaliami twarzy, które najlepiej dostrzec między 2 a 10 rokiem życia, są to: zmarszczka wewnętrznego kącika oka, małe, szeroko rozstawione oczy z opadającymi powiekami, krótki zadarty nos, wygładzona rynienka podnoskowa, cienka górna warga, małożuchwie.

Dzieci z FAS mają niską wagę urodzeniową, spowolnienie rozwoju fizycznego w porównaniu do rówieśników, która często utrzymuje się w dalszym rozwoju, mimo prawidłowego odżywiania się.

Następną charakterystyką są rozległe dysfunkcje obejmujące Ośrodkowy Układ Nerwowy, należą do nich:
- ogólne pobudzenie,
- nadwrażliwość na bodźce,
- zbyt duże lub zbyt małe napięcie mięśniowe.

Najpoważniejsze są te objawy, których na pierwszy rzut oka nie widać, a które w znaczny sposób zaburzają codzienne, normalne funkcjonowanie.

Dzieci, których matka w czasie ciąży spożywała alkohol, cierpią na deficyty uwagi i pamięci, co powoduje że bardzo trudno jest im zrozumieć i nauczyć się nawet prostych pojęć, cechuje je również nieumiejętność rozwiązywania problemów, bezradność, bierność, są niedojrzałe emocjonalnie i mają trudności z kontrolą własnego zachowania. Większość z nich ma znaczne opóźnienia rozwojowe i IQ niższe od normalnego.

Mimo tak oczywistych dowodów problem FAS wciąż jest tematem, który budzi dużo kontrowersji. Na początek problemem zdaje się być właściwa diagnoza – która jest warunkiem koniecznym do stwierdzenia Płodowego Zespołu Alkoholowego. Polega ona na udokumentowaniu narażenia płodu na działanie alkoholu, co jest rzeczą bardzo trudną. Na pytania personelu medycznego dotyczące picia podczas ciąży matki idą w zaparte i nie przyznają się. A trudno jest przyłapać ciężarną kobietę na gorącym uczynku, ponieważ ukrywają się z tym, gdyż nie ma na to społecznego przyzwolenia.

Inny problem, jaki wyraźnie się zaznacza, to wiedza i poglądy jakie mają ludzie na temat alkoholu. Piwo, wino i wódka zawierają ten sam alkohol etylowy, tylko w różnych stężeniach. Każda z porcji: szklanka piwa, lampka wina czy kieliszek wódki będą w ten sam - toksyczny sposób działały na rozwijające się w łonie matki dziecko.

Ilość gram alkoholu etylowego w napoju:
- 500 ml piwa o mocy 6%-> 23,7 g alkoholu
- 50 ml wódki 40% -> 15,8 g alkoholu
- 100 ml wina o mocy 12% -> 9,48 g alkoholu

Tymczasem bardzo popularny jest pogląd, wykluczający wino z definicji napoju alkoholowego, do którego zdarza się, że namawiają sami lekarze, wymieniając dobry wpływ na wyniki krwi. Warto mieć również na uwadze to, że art & 157 z Kodeksu Karnego opisuje jako przestępstwo uszkodzenie ciała życia poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu.

Alkohol bez przeszkód przenika przez łożysko i po ok. 30 minutach osiąga stężenie u dziecka bliskie stężeniu alkoholu we krwi matki. Im wyższy będzie osiągało poziom, tym większe i dalej idące będą skutki, czyli zaburzenia u dziecka. Jest to efekt nieodwracalny.

Aby mieć pewność, że alkohol nie przeniknie do krwi kobiety ciężarnej, kobiety powinny bardzo dokładnie kontrolować swój cykl miesiączkowy. Każde odstępstwo czy anomalia czasowa powinny zwrócić uwagę, a tym samym zachęcić do wykonania testu ciążowego. Im wcześniej ciąża zostanie zdiagnozowana, tym lepiej dla matki i dziecka.

FAS jest zaburzeniem nieuleczalnym, którego nie będzie w stanie zniwelować nawet największa i najlepsza opieka po urodzeniu. Jest natomiast w 100% możliwy do zapobiegania. Jak zatem sprawić i przekonać przyszłe matki, aby nie sięgały po alkohol? Jak sprawić aby brały odpowiedzialność za rozwój swojego dziecka zanim przyjdzie ono na świat? Bardzo ważne jest ciągłe rozpowszechnianie wiedzy na temat picia alkoholu w czasie ciąży i jego dramatycznego wpływu na dziecko.

Jeśli wiesz, że kobieta w ciąży pije alkohol, koniecznie opowiedz jej o skutkach, jakie to za sobą niesie. Nie warto dla kilku kieliszków i kilku miłych chwil upojenia alkoholowego narażać siebie, a przede wszystkim maleńkiej niewinnej istotki, na schorzenia z którymi będzie się borykać już do końca swojego życia. Matka dziecka z zespołem FAS co najmniej 18 lat będzie doświadczać problemów w rozwoju psycho-fizycznym swojego dziecka, dodatkowo narażając się na często kosztowne leczenie, a samo dziecko może mieć problemy zdrowotne tak długo, jak długo będzie żyło, czyli nawet 80 i więcej lat.

Dbaj o siebie i swoje relacje z innymi ludźmi. Pamiętaj, że załoga Psychorady - zarówno BOK, ja czy psycholodzy - są zawsze do Twojej dyspozycji.

Dorota Wysokińska
psycholog społeczno-kliniczny
Psychorada.pl

Kliknij na obrazek i sprawdź bezpłatnie swój profil psychologiczny