Organizujemy Szkolny Klub Wolontariusza

Młodzi ludzie w okresie szkolnym wykazują dużą otwartość i ciekawość świata, mają potrzebę przebywania w grupie, podejmowania działań na rzecz innych. Wolontariat szkolny jest doskonałą formą kształtowania postaw altruistycznych i narzędziem edukacji obywatelskiej.

W myśl ostatnich regulacji prawnych osoba niepełnoletnia może zostać wolontariuszem pod warunkiem posiadania pisemnej zgody rodziców oraz posiadania opiekuna, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem pracy młodego wolontariusza. Trzeba więc stworzyć taką możliwość, aby osoby młode nie traciły swojego zapału, oczekując na ukończenie 18 lat.

Decyzja o powołaniu klubu wolontariusza nie zawsze musi być inicjatywą dyrekcji, nauczycieli – równie dobrze może wyjść ze strony uczniów. Przed powołaniem klubu należy zastanowić się, jaką rolę ma on spełniać w środowisku uczniowskim. Sprawdźmy, jak wielu uczniów deklaruje autentyczną chęć pracy, jak silne są ich motywacje i czy są oni przekonani do pracy dobrowolnej, w czasie wolnym od nauki i obowiązków domowych.

Wypełnienie ankiety zgłoszeniowej, dostarczenie zgody rodziców, odbycie kilku rozmów z potencjalnymi wolontariuszami pozwoli ustalić stan rzeczywisty, na podstawie którego można rozpocząć organizowanie Szkolnego Klubu Wolontariusza.

1. Wyłonienie koordynatora Szkolnego Klubu Wolontariusza

To krok pierwszy – znalezienie osoby, która będzie chciała założyć i prowadzić klub wolontariusza, pozna potrzeby najbliższego środowiska, zbierze grupę ochotników i wspólnie z nimi opracuje plan działań. Powinien to być ktoś, kto lubi pracę z ludźmi i ma czas na bycie koordynatorem. Istotne, aby opiekun posiadał spontaniczność i zapał do pracy z młodzieżą i cieszył się jej autorytetem.


2. Dokonanie analizy „mapy” potrzeb

Koordynator poszukuje ofert pracy dla wolontariuszy. Musi poznać potrzeby uczniów, szkoły oraz środowiska lokalnego, w którym będą pracować młodzi ludzie. W środowisku szkolnym będzie to najczęściej pomoc koleżeńska w nauce, organizowanie przedsięwzięć, akcji. Warto porozmawiać o tym z pedagogiem, nauczycielami, samorządem szkolnym, rodzicami.
W przypadku środowiska lokalnego trzeba dowiedzieć się, jakie organizacje i placówki widzą potrzebę zaangażowania u siebie młodych ludzi (np. stowarzyszenia, fundacje, towarzystwa oraz instytucje, jak domy dziecka, domy pomocy społecznej, świetlice parafialne, przedszkola). Wskazany jest kontakt z radą dzielnicy.


3. Przygotowanie koordynatora do prowadzenia Młodzieżowego Klubu Wolontariusza

Na tym etapie szczególnie istotne będzie wsparcie i pomoc uzyskane w Centrum Wolontariatu. Centra takie istnieją w każdym województwie (niekiedy kilka). Organizują one szkolenia w zakresie zakładania i prowadzenia klubów wolontariusza, przedstawiają aktualny stan prawny dla działań wolontarystycznych, oferują konkretną pomoc w postaci broszur informacyjnych, plakatów reklamowych, scenariuszy zajęć. Przedstawiają oferty pracy dla wolontariuszy.


4. Promocja klubu wolontariusza

W momencie powstawania klubu promocja ma na celu rekrutację młodzieży i może odbywać się na lekcjach wychowawczych, poprzez szkolny radiowęzeł, akcję plakatową, ulotki. Po pierwszym roku pracy do działań takich włączą się sami wolontariusze, którzy podzielą się doświadczeniem.


5. Przeprowadzenie szkoleń dla członków klubu wolontariusza

Dla uczniów rozpoczynających działalność społeczną istotne jest zorganizowanie szkolenia, które przybliży im idee wolontariatu, zapozna z obszarami pomocy, umożliwi określenie własnych motywacji. Pomocą w przeprowadzaniu takich szkoleń służą centra wolontariatu. W dalszej perspektywie organizują one szkolenia dla najbardziej zaangażowanych wolontariuszy – liderów.


6. Wspólne opracowanie rocznego planu pracy

Uczniowie często dobrze znają potrzeby środowiska: rówieśników, sąsiadów. Należy to wykorzystać. Początkujący wolontariusze sami powinni określić, jakie projekty chcą realizować, jak podzielą się obowiązkami. Planowanie pozwala na uporządkowaną pracę, a dla nowych wolontariuszy jest wskazówką, w jakie działania mogą się włączyć.


7. Przygotowanie wolontariuszy do pracy

Na tym etapie istotne będzie spotkanie z pedagogiem w szkole, a w placówce – z osobą odpowiedzialną za pracę wolontariuszy (często takie spotkania organizuje się w szkole). Młodzież uzyska informacje o charakterze pracy i oczekiwaniach, którym powinna sprostać w czasie jej wykonywania.


8. Monitorowanie aktywności szkolnych ochotników

Monitoring działalności przez koordynatora, polegający na systematycznej obserwacji wolontariuszy, pozwala stwierdzić, w jaki sposób wykonują oni swoje zadania, czy nie potrzebują wsparcia. Koordynator czuwa nad tym, by uczniowie angażując się w zajęcia dodatkowe nie zaniedbywali obowiązków szkolnych ani rodzinnych. Pomocne będą tu opinie pracowników placówek, nauczycieli, rodziców, samych podopiecznych.
Monitorowanie działalności odbywa się poprzez uczestniczenie w spotkaniach klubu, organizowanych przedsięwzięciach, kontrolę kart aktywności, którą prowadzi każdy wolontariusz.


9. Prowadzenie grup wsparcia dla wolontariuszy

Praca wolontarystyczna może niekiedy stanowić powód obciążeń psychicznych, powstawania konfliktów w grupie, zmęczenia. Wsparcie może nieść opiekun klubu, pedagog, wolontariusze – absolwenci. Aby nie dopuścić do takich sytuacji, należy organizować spotkania wychowawcze (raz w miesiącu), mające na celu kształtowanie postawy, dyskusje nad konkretnym problemem.
Bardzo ważne jest wzmacnianie pozytywne – chwalenie na forum grupy za rzetelne wykonanie zadań, za właściwie zachowanie proporcji nauka − praca. Miłą nagrodą dla wolontariusza będzie dyplom na zakończenie roku szkolnego, list gratulacyjny dla rodziców.

Organizacja pracy klubów wolontariusza jest zajęciem czasochłonnym i wymaga znacznego zaangażowania ze strony koordynatora. Właściwie zorganizowana przyniesie dość szybko wymierne efekty, niesie też pozytywne aspekty w chwili wyboru zawodu przez młodego człowieka.

Irena Marczyk
nauczyciel języka rosyjskiego, nauczycielka-bibliotekarka w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Hugona Kołłątaja w Lublinie

(materiał nadesłany przez redakcję miesięcznika Wychowawca)