Sprawdź, co robi Twój samorząd terytorialny

Często masz wrażenie, że w twojej gminie nic się nie dzieje? Nie zawsze tak jest naprawdę, czasami informacja o poczynaniach władz po prostu do ciebie nie dociera. Gdzie jej w takim razie szukać?

1. Strona internetowa
Nie ma już chyba w Polsce gminy, która nie prowadzi choćby najprostszej strony internetowej. Podobnie jest z powiatami i województwami. Wiele z nich ma bardzo rozbudowane serwisy, z pełną, aktualizowaną nawet kilka razy dziennie bazą informacji. Każda jednostka samorządu terytorialnego, a także każdy podmiot jej podległy mają obowiązek prowadzić (oprócz tzw. strony domowej, która nie jest obowiązkowa) Biuletyn Informacji Publicznej. Jest to specjalna strona internetowa (adresy wszystkich można znaleźć na: http://www.bip.gov.pl), na której powinny być prezentowane najistotniejsze informacje na temat działalności organów lokalnej władzy. Rozporządzenie w tej sprawie szczegółowo określa, co musi się tam znaleźć. Prawie wszystkie samorządy wywiązują się z obowiązku prowadzenia swojego BIP, jednak jakość tych biuletynów jest bardzo różna.

W wielu gminach powstają prywatne strony, zakładane przez mieszkańców lub lokalne stowarzyszenia. Można na nich często znaleźć ważne informacje, a także podyskutować o wspólnych sprawach na lokalnych forach lub czatach.

2. Elektroniczny newsletter
Coraz bardziej popularną formą komunikacji z mieszkańcami jest elektroniczny newsletter. Niektóre z miast decydują się na codzienne wysyłanie chętnym mieszkańcom wszystkich potencjalnie interesujących informacji – poczynając od terminu i tematyki najbliższej sesji, na zmianach w rozkładzie autobusów skończywszy. Chęć otrzymywania newslettera może wyrazić każdy i każdy w dowolnym momencie może zrezygnować z jego subskrypcji.

3. Biuletyn
Często urzędy gminy wydają bezpłatne gazety, w których są prezentowane najważniejsze wiadomości, a także ciekawostki z życia miasta. W niektórych miejscach biuletyn wychodzi raz na cztery lata, tuż przed wyborami, ale w wielu gminach stanowi regularne, powszechnie dostępne i wiarygodne źródło informacji.

4. Tablica ogłoszeń
Tradycyjną formą przekazywania informacji i zamieszczania ogłoszeń jest tablica ogłoszeniowa. Prawo nakazuje na niej umieszczać m.in. informacje o przetargach czy naborze na wolne stanowiska pracy w urzędzie. Zazwyczaj bywa ona dostępna wyłącznie w godzinach pracy urzędu, ale w niektórych miejscowościach tablice wywiesza się także na zewnątrz budynku, a nawet w kilku-kilkunastu miejscach na terenie całego miasta.

5. Ogłoszenia prasowe
Podobnie jak w przypadku tablicy ogłoszeń, niektóre informacje muszą być zamieszczane także w prasie; w zależności od wagi sprawy może to być nawet gazeta o zasięgu krajowym. Dotyczy to zwłaszcza przetargów, ogłoszeń o pracę czy wszelkiego rodzaju konkursów.

6. Udział w sesji
Każdy mieszkaniec ma prawo wstępu na sesję rady miejskiej czy rady powiatu lub na posiedzenie sejmiku wojewódzkiego. Co więcej, ma on prawo nagrywać przebieg spotkania i nie musi uzyskiwać w tej sprawie niczyjej zgody. Nie ma także obowiązku wcześniejszego zgłaszania zamiaru przyjścia na sesję. Przewodniczący obrad ma za to obowiązek zapewnić miejsce dla dziennikarzy i publiczności. Jeśli jednak zachowanie kogoś z publiczności uniemożliwiałoby normalny przebieg spotkania, przewodniczący ma prawo wyprosić taką osobę z sali. Utajnienie posiedzenia zdarza się bardzo rzadko. Może być ono zarządzone przez przewodniczącego w odniesieniu do punktów objętych tajemnicą (np. przy omawianiu zagadnień systemu bezpieczeństwa kryzysowego).

7. Rozmowa z burmistrzem
W każdym urzędzie powinny zostać wyznaczone godziny i dzień, w których burmistrz będzie przyjmował mieszkańców. Oczywiście nie zawsze, zwłaszcza w dużych miastach, burmistrz będzie mógł się spotkać z mieszkańcami osobiście. W takich wypadkach może być to jego zastępca, sekretarz gminy lub inna upoważniona osoba. Jeśli podczas takiej rozmowy składasz skargę lub wniosek, możesz zażądać spisania protokołu.

8. Rozmowa z radnym
Właściwie w każdej radzie są wyznaczane dyżury, podczas których radni (rotacyjnie), przynajmniej raz w tygodniu, w wyznaczonych godzinach przyjmują interesantów. Wielu radnych udostępnia także mieszkańcom swojego okręgu adres poczty elektronicznej, a nawet numer telefonu, ułatwiając w ten sposób kontakt. Jeśli podczas dyżuru radnego chcesz złożyć skargę albo formalny wniosek, możesz zażądać spisania protokołu.

9. Przeglądanie dokumentów
Niektóre z dokumentów masz prawo przeglądać na miejscu w urzędzie, a nawet (czasami odpłatnie) poprosić o wykonanie ich kserokopii. Należą do nich protokoły, a jeśli są sporządzane – także stenogramy, z posiedzeń rady gminy, rady powiatu i sejmiku wojewódzkiego. Masz także prawo wglądu w rejestry uchwał i zarządzeń wydanych przez organy lokalnej władzy.

10. Konsultacje społeczne
Przepisy szczególne nakładają obowiązek poddawania projektów niektórych uchwał pod konsultację. Należy do nich m.in. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Zanim zostanie on uchwalony, możesz nie tylko zapoznać się z jego założeniami, ale także wnieść uwagi. Każda z tych uwag musi zostać rozpatrzona, a twój sprzeciw – powinien zostać przyjęty bądź odrzucony przez radę. Konsultacjom społecznym poddawane są też wszelkie dokumenty przygotowywane przez urząd marszałkowski, a związane z wdrażaniem funduszy unijnych.
Niektóre samorządy, mimo że nie ma takiego obowiązku, poddają konsultacjom społecznym, np. na swoich stronach internetowych, także inne dokumenty.

11. Prawo do informacji
Jeśli nigdzie nie znalazłeś informacji na interesujący cię temat, zawsze możesz poprosić o jej udzielenie. Co ważne, informacja, która może być udostępniona natychmiast, np. podczas rozmowy telefonicznej, nie wymaga składania pisemnego wniosku. Jeśli jednak zdecydujesz się złożyć swoją prośbę na piśmie, rozpocznie ona postępowanie administracyjne. Więcej na temat uzyskiwania informacji publicznej znajdziesz tutaj.

12. Spotkania z mieszkańcami
Wójtowie, zwłaszcza w mniejszych gminach, czasami decydują się na organizację spotkań z mieszkańcami. Niestety zdarza się, że odbywają się one tylko tuż przed wyborami. Są jednak miejscowości, gdzie wójt organizuje je częściej, np. raz na rok ogólne, a częściej tematyczne – np. z przedstawicielami organizacji pozarządowych. Niekiedy organizatorami spotkań są radni, którym zależy na bliższym kontakcie z mieszkańcami i poznaniu ich opinii na różne tematy. Takie spotkania mogą być ważną formą komunikacji pomiędzy władzą a mieszkańcami. Wymagają jednak od obu stron dużej kultury osobistej i wzajemnego szacunku. Jeśli burmistrz bądź radny nie organizuje spotkań, możesz pokusić się o samodzielne zwołanie zebrania, np. pod egidą lokalnego stowarzyszenia, na które zaprosisz przedstawicieli lokalnego samorządu.

Więcej informacji o kompetencjach samorządu terytorialnego oraz stosowne akty prawne i wzory pism znajdziesz na http://www.maszglos.pl/sprawdz_samorzad.php.